A
lírica trobadoresca é a primeira manifestación literaria da lingua
galega. Johan de Cangas, Meendinho e Martin Codax representan o
máximo expoñente creativo na nosa lingua no medievo. Os nosos
trobadores expresáronse na lingua galego-portuguesa que entón
xurdía como expresión da alta literatura.
A
lírica medieval galego-portuguesa posúe características propias e
unha grande produtividade e orixinalidade. A cantiga
galego-portuguesa máis antiga da que se ten noticia é Ora faz
ost'o senhor de Navarra datado entre 1196 e 1198. A nosa lírica
medieval esténdese ata mediados do século XIV. Tras esta época de
esplendor prodúcese unha etapa de decadencia coñecida como a Escola
galego-castelá, antesala dos Séculos Escuros da literatura galega.
As
cantigas da lírica galego-portuguesa constitúen un conxunto de 1679
cantigas profanas e 427 cantigas relixiosas. Son textos manuscritos,
musicados e coleccionados nos chamados Cancioneiros. Tamén
contamos con seis documentos breves que aportan
información no
que cabe destacar o Pergamiño Vindel.
Pouco
sabemos dos nosos trobadores Johán de Cangas, Meendinho e Martin
Codax e son tamén escasas as obras que poden atribuírselles. A súa
obra trata sempre de cantigas de amigo, un tipo de composición breve
na que a voz poética é unha muller namorada que se dirixe ao seu
amigo. Ademais, os autores comparten orixe sendo, posiblemente,
oriúndos do entorno da ría de Vigo.
Johan
de Cangas foi un trobador do século XIV do que conservamos tres
cantigas de amigo sobre o Santuario de San Mamede. O elemento máis
importante das súas composicións é o mar.
Meendinho
foi un trobador que viviu entre o século XIII e XIV do que
conservamos unha única cantiga de amigo, considerada entre as máis
importantes da lírica galego-portuguesa: Sediam'eu na ermida de
San Simón.
Martín
Codax viviu entre a segunda metade do século XIII e comezos do
século XIV. Del conservamos seis composicións que están recollidas
nos Cancioneiros e tamén no Pergamiño
Vindel,
gardado na Pierpont Morgan Library de Nova York. As cantigas
atribuídas a Martin Codax son as seguintes: Ondas
do mar de Vigo,
Mandad'ey
comigo,
Mia
yrmana fremosa treydes comigo,
Ay
Deus se sab'ora meu amado,
Quantas
sabedes amar amigo,
En
o sagrad'en Vigo e
Ay
ondas que eu vin veer.
No pergamiño consérvase, ademais, a notación musical das cantigas,
o cal supón unha excepción dentro da nosa lírica medieval.
No
ano 1998 dedicóuselles o Día das Letras Galegas.